Δυόμισι χρόνια μετά τη θέσπιση του ν. 3305/2005

Ανεξέλεγκτες και χωρίς άδεια οι μονάδες υποβοηθούμενης αναπαραγωγής

Ημερομηνία δημοσίευσης: 11 Ιουλίου 2007 5:08:23 μμ

Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΚΑΡΑΓΙΩΡΓΟΥ

Χωρίς έλεγχο λειτουργούν στην Ελλάδα οι μονάδες υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Η Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής δεν είναι σε θέση να πραγματοποιήσει αυτοψίες και να χορηγήσει τις σχετικές άδειες λειτουργίας. Δεκάδες ιδιωτικές μονάδες λειτουργούν χωρίς άδεια, την ίδια ώρα που το κράτος δεν έχει προχωρήσει σε πλήρη ασφαλιστική κάλυψη των προσπαθειών για εξωσωματική.

Τα παραπάνω ανακοίνωσαν σήμερα η πρόεδρος της Εθνικής Αρχής Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, αναπληρώτρια καθηγήτρια της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Ξένη Παπαρρηγοπούλου - Σκορίνη και ο αναπληρωτής πρόεδρος της Εθνικής Αρχής Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, καθηγητής Μαιευτικής – Γυναικολογίας Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κ. Βασίλης Ταρλατζής.

Οι δύο επιστήμονες υπογράμμισαν ότι το ισχύον θεσμικό πλαίσιο - των Νόμων 3089/2002 και 3305/2005 – δεν εφαρμόζεται ακόμη πλήρως και αυτό έχει ως αποτέλεσμα σοβαρές δυσλειτουργίες και ελλείψεις στο πεδίο της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.

Χαρακτηριστικό της κατάστασης αυτής είναι το γεγονός ότι αν και από τα τέλη του 2005 έχει συσταθεί και λειτουργεί ανεξάρτητη Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, το τοπίο σε ότι αφορά τον έλεγχο και την εποπτεία του χώρου παραμένει ‘ομιχλώδες’ λόγω της έλλειψης υποδομών και προσωπικού από τα οποία πάσχει η πλήρης ανάπτυξη της Αρχής.

Η δυσλειτουργία αυτή είναι ιδιαίτερα οδυνηρή για τη χώρα μας, καθώς το ολοένα αυξανόμενο πρόβλημα της υπογονιμότητας συνδέεται έμμεσα και με το πρόβλημα της υπογεννητικότητας που μαστίζει την Ελλάδα την τελευταία εικοσαετία. Η ‘ολέθρια σχέση’ των δυο αυτών προβλημάτων απαιτεί τη στήριξη της Πολιτείας, η οποία μέχρι σήμερα δεν έχει κάνει πολλά πράγματα.

Οι δύο επιστήμονες παρουσίασαν την πρώτη ετήσια απολογιστική έκθεση της Αρχής και υπογράμμισαν την ανάγκη μεγαλύτερης ενίσχυσης του έργου τους από την Πολιτεία. Αναφερόμενη στην Εθνική Αρχή, η κ. Σκορίνη τόνισε ότι δεν είναι δυνατό να μιλήσει κανείς για την Εθνική Αρχή χωρίς να τη συνδέσει με τις μεθόδους τεχνητής γονιμοποίησης, οι οποίες εφαρμόζονται πολλά χρόνια ήδη και στην Ελλάδα, για την θεραπεία της αδυναμίας αναπαραγωγής, δηλαδή την αδυναμία απόκτησης τέκνου με φυσικό τρόπο.

Το γεγονός ακριβώς αυτό, είπε η κ. Σκορίνη, της τελειοποίησης των μεθόδων και των τεχνικών τεχνητής γονιμοποίησης και της όλο και πιο συχνής χρήσης τους σε μεγαλύτερο αριθμό προσώπων, από όλο και περισσότερους ειδικούς επιστήμονες, οδήγησε στην ανάγκη ρύθμισης του πεδίου της ΙΥΑ, δηλαδή στην ανάγκη διαμόρφωσης ενός ιδιαίτερου νομικού πλαισίου, με συγκεκριμένους κανόνες, που θα ανταποκρίνονταν στη νέα πραγματικότητα, και θα απαντούν όσο είναι δυνατό και στους ηθικούς προβληματισμούς που γεννούν οι νέες μέθοδοι.

Έτσι, θεσπίστηκε πρώτα ο ν. 3089/2002 και στη συνέχεια ο ν. 3305/2005, οι οποίοι καθόρισαν καταρχάς τους όρους υπό τους οποίους επιτρέπεται να υποβληθούν τα ενδιαφερόμενα πρόσωπα σε θεραπεία για την απόκτηση παιδιού. Αν δεν συντρέχουν οι προβλεπόμενοι όροι, η διαδικασία είναι παράνομη.

Ο ν. 3305/2005, όμως, ως πιο ειδικός, περιέχει και άλλες διατάξεις, ανάμεσα στις οποίες μεγάλη σημασία για τη δημόσια υγεία έχουν εκείνες που ορίζουν τις προϋποθέσεις για την ίδρυση και τη νόμιμη λειτουργία Μονάδων ΙΥΑ και Τραπεζών Κρυοσυντήρησης γεννητικού υλικού.

Δημιουργήθηκε λοιπόν, βάσει του άρθρου 19 του ν. 3305/2005 η Εθνική Αρχή ΙΥΑ, με ευρύτατες αρμοδιότητες, αποφασιστικές, εποπτικές, γνωμοδοτικές και ελεγκτικές. Βασικό έργο της η διαρκής εποπτεία και ο έλεγχος των ΜΙΥΑ και των Τραπεζών Κρυοσυντήρησης, η χορήγηση άδειας για να προχωρήσουν ορισμένες διαδικασίες, η τήρηση απόρρητων αρχείων και μητρώων για τις ΜΙΥΑ και τις εφαρμοζόμενες μεθόδους και φυσικά η επιβολή διοικητικών κυρώσεων (επί πλέον από τις ποινικές κυρώσεις) για τις παραβάσεις των όρων των δύο νόμων.

Αν η Αρχή είχε από την έναρξη λειτουργίας της την υποστήριξη της Πολιτείας, όπως έγινε και με τις άλλες ανεξάρτητες αρχές, ο σημερινός απολογισμός θα ήταν πολύ πιο πλούσιος και ενδιαφέρων.

Θα έδειχνε πόσο πολύτιμη και απαραίτητη είναι η σωστή άσκηση των αρμοδιοτήτων της για ένα χώρο ο οποίος ακόμη λειτουργεί όπως και προηγουμένως, στη βάση αρχών παρωχημένων, προσπαθώντας, όμως να ακολουθεί και να εφαρμόζει και τους νέους νομοθετικούς κανόνες, για τους οποίους δεν είναι πάντα και σωστά όλοι ενημερωμένοι.

Σ’ αυτή την λίγο μπερδεμένη πραγματικότητα, η Αρχή δεν έχει ούτε τη δυνατότητα πρόληψης σοβαρών περιστατικών, ούτε τη δυνατότητα της εκ των υστέρων επιβολής κυρώσεων για παράνομες ενέργειες.

Παρ’ όλα αυτά, έστω και χωρίς καμία βοήθεια και στήριξη, τα μέλη της Αρχής, επί ενάμισυ χρόνο, με προσωπικές θυσίες χρόνου και δυνάμεων, κατάφεραν να κάνουν αισθητή και υπολογίσιμη την παρουσία της στους ενδιαφερόμενους. Αυτό είναι περισσότερο από φανερό στις γνωμοδοτήσεις που εξέδωσαν, απαντώντας σε αιτήσεις προσώπων σχετικά με την ερμηνεία συγκεκριμένων διατάξεων του νόμου, αλλά και σε τρεις αποφάσεις για χορήγηση άδειας, σε θέματα για τα οποία ο ν. 3305 προβλέπει προηγούμενη άδεια της Αρχής.

Ο κ. Ταρλατζής αναφέρθηκε στο θέμα της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, τόσο σε ότι αφορά τον ορισμό όσο και στα προβλήματα που υπάρχουν. Διευκρίνισε ότι η υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, όπως ορίζεται από το Νόμο, περιλαμβάνει την απλούστερη μορφή που είναι η σπερματέγχυση, με σπέρμα του συζύγου, την ‘κλασική’ εξωσωματική όπου χρησιμοποιούνται ωάρια της συζύγου και σπερματοζωάρια του συζύγου τα οποία τα φέρνουμε κοντά ώσπου να γίνει η γονιμοποίηση στο εργαστήριο, καθώς και την ενδοωαριακή έγχυση ενός σπερματοζωαρίου.

Είναι εξωσωματική που συνδυάζεται όταν έχουμε πρόβλημα με το σπέρμα του συζύγου. Επιπλέον, περιλαμβάνεται η χρησιμοποίηση είτε ωαρίων είτε σπερματοζωαρίων από τρίτους δότες κάτι το οποίο επιτρέπει ο νόμος μας με συγκεκριμένους κανόνες.

Είναι η προεμφυτευτική γενετική διάγνωση, που είναι η διάγνωση γενετικών νοσημάτων στο επίπεδο των εμβρύων πριν από την εμφύτευση, καθώς και η παρένθετη μητρότητα την οποία επίσης ο νομοθέτης μας την επιτρέπει αλλά επίσης ορίζει το πώς πρέπει να γίνεται.

Παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχουν στη χώρα μας ακριβή επιδημιολογικά στοιχεία, καθώς δεν υπάρχει εθνικό σύστημα καταγραφής, υπολογίζεται ότι το πρόβλημα της υπογονιμότητας παγκοσμίως είναι γύρω στο 12% -15%. Η χώρα μας λέμε ότι μπορεί να είναι λίγο ψηλότερα για διάφορους λόγους και εκτιμούμε ότι τελικώς ο αριθμός των υπογόνιμων ζευγαριών είναι γύρω στις 250.000-300.000.

Όπως ανέφερε ο καθηγητής, το μέσο ποσοστό επιτυχίας εγκυμοσύνης σε εξωσωματική είναι γύρω στο 25% - 30% ανά προσπάθεια το οποίο σημαίνει ότι εάν ένα ζευγάρι κάνει περισσότερη της μιας προσπάθειας, όπως γίνεται πολύ συχνά, το ποσοστό αυτό ανεβαίνει και έτσι εκτιμάται ότι μετά από 5 προσπάθειες το ποσοστό αυτό ανεβαίνει γύρω στο 70% - 80%.

Αυτό είναι κάτι γνωστό για την εξωσωματική, διότι το ίδιο ισχύει και στις περιπτώσεις φυσιολογικής σύλληψης: ξέρουμε ότι ένα ζευγάρι φυσιολογικό που προσπαθεί να αποκτήσει παιδί μόνο του κάθε μήνα που έχει ελεύθερα επαφές οι πιθανότητες να επιτύχει εγκυμοσύνη είναι 20% - 25%.

Πηγή: http://www.iatronet.gr/